Robots werken, mensen leven

0
64

Dit artikel verscheen eerder op de site van de Werkvereniging, samenwerkingspartner van S2M Festival Connecting Stories.

Opjutter Saskia Nijs is innovatie expert werken & technologie en pleit voor het loskoppelen van werk en inkomen en voor het inzetten van technologie om voor iedereen een basisinkomen te realiseren via een basisinkomen-incubator.

Ook dit jaar zijn de cijfers van medewerkers die aangeven dat ze zich niet betrokken voelen bij hun werk en hun potentieel niet voldoende kunnen inzetten, hetzelfde als de afgelopen tien jaar. Bedroevend laag en geen enkel teken van verbetering. Een tocht door de geschiedenis bracht ons bij verschillende vraagstukken, zoals wat het betekent dat Edward Bellamy al eind 19e eeuw sprak over de combinatie werk en vrije tijd, en dat werk beperkt moest worden tot hooguit drie uur per dag. Het lijkt alsof we nu verder weg zijn van dat idee dan ooit. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn we steeds meer uren gaan werken. Werken biedt ons enerzijds, naast een stabiel inkomen, sociale erkenning, een gestructureerde dagindeling en zingeving door zelfontwikkeling. Anderzijds blijkt uit jaarlijkse onderzoeken van Gallup dat liefst 80% van de deelnemers ander werk zou willen doen.

Mijn pleidooi? Ik heb twee oplossingen. Enerzijds moeten we werk gaan loskoppelen van inkomen. Ik ben het helemaal met de blog van Pierre Spaninks eens dat werken voor ons meer is dan het realiseren van een salaris en sociale zekerheden. Dat mensen graag willen bijdragen, willen ontwikkelen en ergens bij horen. Maar moet dat per se gekoppeld worden aan inkomen? Wat mij betreft vraagt innovatie op de arbeidsmarkt om een geheel nieuwe kijk op de waarde van werk. Ik hoorde bij TedXWomen een speech van Ying Zhang, professor ondernemerschap en innovatie. Zij vertelde dat ouders in China een vergoeding krijgen van de overheid als zij hun kinderen helpen met huiswerk maken, omdat de overheid het belangrijk vindt dat ieder kind een goede opleiding krijgt. Huiswerkondersteuning wordt in China gezien als toegevoegde waarde voor de samenleving, terwijl het bij ons gewoon een taak erbij is die we op dit moment in grote getale oplossen met huiswerkbegeleiding. Als maatschappij moeten we samen gaan herdefiniëren welke taken of werkzaamheden voor ons belangrijk zijn en hoe we die kunnen en willen belonen. Dat zet meteen de discussie scherp rondom het lerarentekort bijvoorbeeld. Hoe belangrijk vinden we gezondheidszorg en onderwijs? Of belonen we liever de ivoren torens op de Zuidas?

Mijn tweede oplossing gaat over technologie. We moeten technologie inzetten om voor iedereen een basisinkomen te realiseren. Een basisinkomen biedt ons de mogelijkheid om echt anders te gaan werken en leven. Een blanco pagina waardoor alle huidige systemen en 19e eeuwse kantoren kunnen gaan vernieuwen. Niet bang zijn dat robots ons werk gaan inpikken, maar juist van de situatie gebruikmaken en innoveren op hoe we willen samenleven met technologie. Werken is voor robots en leven is voor mensen. Hoe dat gaat uitpakken weten we niet, maar laten we starten met experimenteren en onderzoeken wat er gebeurt als we mensen een basisinkomen geven en hen faciliteren met technologie. Niet vanuit de politieke regelgeving, maar via een basisinkomen incubator. Dwars door alle soorten werk heen. Van vakman tot chirurg, van winkelier tot CEO.

Door het recente schandaal met Facebook worden veel mensen opgeroepen hun account te verwijderen. De verontwaardiging over de datalekken is groot. Maar is dit echt iets wat we niet wisten? Volgens mij geven we dagelijks, willens en wetens, onze data gratis weg omdat de aantrekkingskracht van het delen en liken nou eenmaal groter is. In plaats van in onvrede te blijven hangen, moeten we nu de situatie naar onze hand zetten. Laten we inzien dat alle ontwikkelingen rondom artificial intelligence (AI) onomkeerbaar zijn. Maar naast wetgeving of eliminatie is er nog een andere oplossing.

Als we de situatie nu eens omdraaien en munt slaan uit onze eigen data? We nemen controle over onze eigen data en zorgen dat we er zelf ook iets aan hebben. Namelijk: pay per data. Niet alleen bedrijven worden er rijk van, maar wijzelf voortaan ook. Wat is jouw e-mailadres waard? Vind je het oké om je vrienden door te verkopen als je ze daarna op een etentje kunt trakteren? En jouw bezoeken op andere websites? Wat mag wel doorverkocht worden, en wat niet? Dus in plaats van alles blokkeren, uitzetten, beveiligen of verwijderen, moeten we gewoon geld gaan verdienen met onze eigen data. AI verandert de wereld waarin wij leven. Data-eigenaarschap wordt een steeds belangrijker thema. Zo zou Spotify jou kunnen betalen om muziek te luisteren via hun diensten. Net als dat Google en Facebook aan jou maandelijks een bedrag storten voor het gebruik van de zoekmachine en voor het uploaden van foto’s. Het is dan een bewuste keuze om op een transparante wijze onze gegevens te delen.

Een van de discussies over geld verdienen via onschuldige gebruikers, gaat over cryptogeld. Joost Schellevis, technologieredacteur van de NOS, schreef hier in november een artikel over. Hij schrijft hoeveel websites via cryptomining geld ophalen door op de achtergrond onze computers te gebruiken. De rekenkracht van je computer wordt, zonder dat je het weet, gebruikt om virtuele valuta, vergelijkbaar met de Bitcoin, te genereren. Met een miljoen maandelijkse bezoekers, kan dit geminede bedrag oplopen tot ruim boven de €100.000 per maand. Je kunt dit blokkeren als je er verstand van hebt, maar misschien nog beter: deel in de winst! YouTubers doen dit allang. Die ruilen hun data in voor betaalde vakanties, gratis producten en krijgen betaald voor iedere click. Mijn data zijn geld waard, dus laat ik er dan ook zelf de vruchten van plukken.

Er zijn dus een aantal oplossingen. Zorgen dat onze data ook geld voor ons oplevert. Maar daarnaast vind ik ook dat de grote tech bedrijven een robottax moeten gaan betalen. Ik moet tegenwoordig zelf mijn boodschappen scannen bij de AH. Dat levert geld op voor AH en voor de ontwikkelaar van de scanners. Maar wat heb ik eraan? Ik doe nu het werk van een ander, namelijk het scannen en afrekenen van mijn boodschappen. En zo zijn er natuurlijk tal van andere voorbeelden.

In deze tijd, waarin de arbeidsmarkt weer krapte vertoont, en waarin we tegelijkertijd bang zijn dat robots met onze baan aan de haal gaan, is het tijd voor een andere discussie. Voor welke toegevoegde waarden van onze maatschappij willen wij betalen? Hoe ontluiken we al dat potentieel? Hoe laten we robots voor ons het werk doen? En wat vinden wij belangrijk om te belonen of terug te vragen zodat werk niet langer gekoppeld hoeft te worden aan inkomen en sociale zekerheden!

Tip: Tijdens S2M Festival Connecting Stories houdt Saskia een ronde tafelsessie: Banen verdwijnen niet – taken wel! Hoe werken we samen met robots?

Ga het gesprek met Saskia aan over de kansen die technologie modern werkenden biedt. Saskia Nijs onderzoekt de genoemde mogelijkheden en experimenteert hoe technologie ons gaat helpen aan een basisinkomen. Denk en doe mee tijdens deze sessie en laat je inspireren.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.