De taal van de arena of de taal van bruggenbouwers

0
361

In wetenschappelijk onderzoek is overtuigend aangetoond dat taal onze waarneming en denken beïnvloedt. De meeste onderzoeken bestuderen de verschillen tussen talen. Maar ook binnen een taal is er een nauwe samenhang tussen woordkeuze, waarneming en beleving. In taal liggen aannames vast die de bril kleuren waardoor we kijken naar onszelf, naar anderen, naar de wereld om ons heen. Taal kleurt ook de betekenis die we toekennen aan onze ervaringen.

Mooi voorbeeld is een documentaire over een onderzoek naar overtuigingen over geluk. Hierin gaat het o.a. over een man die overtuigd was van het feit dat hij gewoon altijd pech had. Ze volgden hem een dag lang met een camera waarbij diverse ervaringen in scene waren gezet. Hij had een lekke band en een bekende Nederlander kwam langs en bood zijn hulp aan. Hij wimpelde het af want hij kon het zelf wel. Er lag een briefje van 50 euro op de grond en hij zag het niet. Zo ging het de dag door. Aan het einde van de dag lieten ze hem de film zien die zij die dag hadden gedraaid. Hij was stomverbaasd over alles wat hij niet had gezien. Hij realiseerde zich dat hij steeds naar zichzelf had gekeken als iemand met het stempel pechvogel en hij was hierin voortdurend bevestigd. Nu kon hij besluiten om het te laten vallen en met een andere bril naar zijn ervaringen te kijken.

De communicatie tussen mensen wordt ook sterk beïnvloed door de taal die men kiest. Taal kan bijdragen aan het overbruggen van tegenstellingen maar kan ook tegenstellingen aanscherpen.
Ik hoorde een gemeenteambtenaar spreken over de arena waarin de verschillende partijen in een stadsvernieuwingsgebied met elkaar aan de slag zullen gaan om hun belangen te realiseren. Als je in termen van arena denkt en praat dan kun je er zeker van zijn dat je krijgt wat je verwacht. Door taal te kiezen die uitgaat van tegenstellingen en van strijd die geleverd moet worden, is de kans op positieve en constructieve samenwerking klein. De politieke ‘arena’ is ook een goed voorbeeld van taal die gericht is op scoren en niet op de optimale oplossing van een maatschappelijk probleem.

Op het moment dat dezelfde ambtenaar kan denken en communiceren in termen van een gemeenschappelijk probleem in het stadsvernieuwingsgebied en een gezamenlijke zoektocht naar de optimale oplossing, ontstaat een nieuwe energie. Het kiezen van verbindende taal is geen garantie maar vergroot de kans op constructieve samenwerking aanmerkelijk.

Binnen de wereld van Seats2meet is verbindende taal mainstream: sociaal kapitaal, deeleconomie, serendipiteit, asynchrone reciprociteit etc. In de ‘nieuwe’ economie’ is dit ook het geval. Maar in veel bedrijven, organisaties en overheid is hier nog een wereld te winnen. Grappig is dat het woord ‘winnen’ in deze context wel gericht is op verbinding.